D’ençà de lèu vint ans d’exercici der autogovèrn, era Val d’Aran viu uns moments que pòden assolidar e apregondir eth marc deth sòn règim especiau, damb er impuls de çò qu’establís er Estatut d’Autonomia de 2006 ena reconeishença dera sua lengua, era sua identitat culturau e era sua singularitat politica, e deth mandat estatutari entà reformar eth sòn règim especiau, qu’es grops deth Plen deth Conselh Generau d’Aran an complit en tot elaborar ua propòsta de lei d’Aran realista e ambiciosa, que hèren a arribar, eth passat 13 de junhsèga, ath conselhèr de Governacion e Administracions Publiques entà dar?li era tramitacion corresponenta.
Eth govèrn dera Generalitat de Catalonha a iniciat eth tràmit entà aprovar ua lei d’organizacion territoriau, dauant dera quau eth Conselh Generau d’Aran a expressat eth rehús totau, manifestat en ua declaracion conjunta eth 16 de seteme de 2008. Aguesta declaracion hè un rehús a includir era Val d’Aran en quinsevolh vegueria o en quinsevolh aute encastre territoriau que non sigue eth madeish. Per aguesti motius e entà pr’amor de garantir er emparament der aranés, era singularitat d’Aran, eth futur der autogovèrn e eth caractèr bilaterau d’aguest damb era Generalitat, es grops deth Plen deth Conselh Generau d’Aran apròven era següenta declaracion conjunta en tot,
- Mostrar eth supòrt deth Plen deth Conselh Generau d’Aran ar Estatut d’Autonomia de 2006, aprovat peth Parlament, es Còrts Generaus e, en referèndum, peth pòble aranés e catalan, perque garantís eth dret d’autonomia dera Val d’Aran e eth foment der aranés en toti es sòns encastres, e hiscar ara retirada des recorsi d’inconstitucionalitat interposadi en Tribunau Constitucionau qu’afècten ara identitat aranesa, er autogovèrn e er aranés.
- Tornar a hiscar ath Govèrn dera Generalitat a que prengue en consideracion era volentat deth Plen deth Conselh Generau d’Aran entà qu’era Val d’Aran non sigue pas includida ena organizacion vegueriau de Catalonha, que se prevé de desvolopar en ua lei, ne en cap de division territoriau que non sigue era madeisha, cossent damb çò qu’establís era Lei de Regim Especiau de 1990, pr’amor qu’eth Plen enten qu’era inclusion d’Aran en ua vegueria desvirtuarie totaument era singularitat politica e er exercici deth sòn autogovèrn.
- Proposar ath Govèrn dera Generalitat a qu’era Val d’Aran sigue reconeishuda, ena naua lei d’organizacion vegueriau, coma ua Entitat Territoriau Autonòma laguens de Catalonha, dehòra de quinsevolh vegueria e, per tant, non integrada en cap de division territoriau entara organizacion des servicis dera Generalitat, en tot relacionar-se e coordinar-se damb aguesta de forma dirècta e bilaterau en marc dera cooperacion e eth bon servici as ciutadans.
- Instar ara Generalitat de Catalonha a tramitar tamb era maxima urgéncia, e en tot respectar era propòsta de reforma presentada pes grops deth Plen deth Conselh Generau d’Aran, era Prepausa de reforma deth Règim Especiau dera Val d’Aran, en tot dar compliment ara Disposicion Addicionau Cincau, deth revisament deth règim especiau d’Aran a on establís “A partir de l’entrada en vigor d’aquest Estatut, en el termini de quatre anys s’ha de revisar i modificar el règim especial de l’Aran per a adaptar-lo, en el que calgui, al que estableix aquest Estatut”.
Es grops deth Plen deth Conselh Generau d’Aran
Arròs, 22 de deseme de 2009